Leesbaarheid
Wat is leesbaar? Korte zinnen, eenvoudige woorden of een groot lettertype? Dat is een goed begin, toch zijn er meer factoren die een rol spelen om de leesbaarheid te verhogen.
Denk aan de taal. Een eenvoudig geschreven tekst in de Chinese taal zal een Nederlander die deze taal niet beheerst nog steeds niet verder helpen. Leesbaarheid is een begrip dat een meer complexe definitie heeft.
Als je daarbij ook nog rekening moet houden met de leesbaarheid voor een software algoritme dan wordt de optelsom extra ingewikkeld.
Wanneer kun je spreken van leesbaarheid?
Om de leesbaarheid van een tekst te bepalen zijn er in de basis drie onderwerpen te onderscheiden.
- Technisch: Een webpagina moet op correcte wijze worden geladen in de browser. De weergave moet bijvoorbeeld anders zijn op een klein scherm van een smartphone dan op een groot scherm van een PC monitor. Daarnaast moet er rekening worden gehouden met browser instellingen, scripts en andere technische zaken.
- Visueel: Een tekst kan op meerdere manieren worden ingedeeld. Denk aan alinea’s, opsommingen of een index. Daarnaast zijn er visuele elementen zoals lettertype, lettergrootte, tekstkleur of indeling op het scherm. Ieder element heeft invloed op de leesbaarheid van een pagina.
- Inhoudelijk: Dan is er nog de wijze waarop een tekst is geschreven. Woordgebruik, zinsbouw en grammatica bijvoorbeeld. Hierbij is het van belang om de doelgroep te kennen en daar de tekst op te schrijven.
Er bestaat geen uniforme schrijfstijl. Een handleiding zal aan andere richtlijnen moeten voldoen dan een roman.
Leesbaarheid voor het zoekalgoritme
In het verleden maakte zoekmachines gebruik van meta tags. Dit waren korte termen in de HTML code van een webpagina die relevant waren voor de inhoud van de betreffende pagina. Er werd volop misbruik gemaakt van deze methode door SEO experts die bewust populaire zoektermen gebruikte in de meta tags om hoger te ranken in zoekmachines.
Naarmate het zoekalgoritme beter werd en de verwerkingscapaciteit van computers toenam kon het algoritme pagina’s volledig analyseren en indexeren. Nu worden meta tags niet langer uitgelezen.
Zoekmachines analyseren teksten op webpagina’s om context te bepalen. Zo wordt niet alleen het aantal zoekwoorden geteld maar er worden honderden meetcriteria toegepast op een pagina. Uit de context kan het zoekalgoritme bepalen of het woord ‘bal’ verwijst naar een gehaktbal of een voetbal.
Als het een website van een slager betreft dan ligt het voor de hand dat het om een recept van gehaktballen gaat. Zelfs als de slager de lokale voetbalclub sponsort zal het algoritme dit begrijpen.
Dit heeft ertoe geleid dat zoekmachine optimalisatie nu heel anders werkt dan voorheen. In plaats van alleen de focus te leggen op zoekwoorden wordt er in toenemende mate rekening gehouden met de leesbaarheid van webpagina’s.
Leesbaar maken voor verschillende doelgroepen
Bas Eenhoorn, voormalig partijvoorzitter van de VVD, is de grondlegger van de term “jip-en-janneketaal”. Het betreft een verwijzing naar de boeken van Annie M.G. Schmidt over de kinderen Jip en Janneke.
Hij pleitte ervoor om in plaats van ingewikkelde politieke uitspraken meer begrijpelijke woorden en zinnen toe te passen. Dit heeft tevens invloed op de leesbaarheid van teksten.
Kortere zinnen, woorden die algemeen gebruikt worden en minder metaforen kunnen bijdragen aan een betere leesbaarheid. De overheid biedt naast standaard pagina’s ook teksten aan met meer eenvoudig taalgebruik. Bijvoorbeeld voor laaggeletterden of personen die Nederlands als tweede taal spreken.
